ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ: ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Η παχυσαρκία είναι η πάθηση που προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα. Έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, οδηγώντας σε μείωση του προσδόκιμου ζωής και/ή αυξημένα προβλήματα υγείας. Ως παχύσαρκοι χαρακτηρίζονται τα άτομα που ο δείκτης μάζας- σώματος (ΔΜΣ) –μια μέτρηση που λαμβάνεται, διαιρώντας το βάρος ενός ατόμου σε κιλά, με το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα- ξεπερνά τα 30 kg/m.

Η παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες απόκτησης διαφόρων ασθενειών, όπως καρδιοαγγειακές παθήσεις, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, αποφρακτική άπνοια ύπνου, ορισμένα είδη καρκίνου, οστεοαρθρίτιδα και άσθμα. Η παχυσαρκία συνήθως οφείλεται σε υπερβολική πρόσληψη τροφών, υψηλών σε ενεργειακή πυκνότητα, έλλειψη σωματικής άσκησης και σε γενετική προδιάθεση. Σε ορισμένες περιπτώσεις πρωταρχική αιτία αποτελούν τα γονίδια, ενδοκρινικές διαταραχές, φαρμακευτική αγωγή ή ψυχιατρική ασθένεια.

Τα αποδεικτικά στοιχεία που στηρίζουν την άποψη ότι κάποιοι παχύσαρκοι τρώνε λίγο αλλά κερδίζουν βάρος λόγω αργού μεταβολισμού είναι περιορισμένα. Κατά μέσο όρο οι παχύσαρκοι ξοδεύουν περισσότερη ενέργεια από τους λεπτούς ομολόγους τους λόγω της ενέργειας που απαιτείται να συντηρηθεί η αυξημένη μάζα σώματος. Η διατροφή και η σωματική άσκηση αποτελούν την βάση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η ποιότητα της διατροφής μπορεί να βελτιωθεί με τη μείωση κατανάλωσης τροφίμων, υψηλών σε ενεργειακή πυκνότητα , όπως αυτά με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη και σάκχαρα και με την αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών.

Δύναται να ληφθούν φάρμακα κατά της παχυσαρκίας για τη μείωση της όρεξης ή για να αναστείλουν την απορρόφηση του λίπους σε συνδυασμό με την κατάλληλη διατροφή.

Η παχυσαρκία αποτελεί μια από τις κυριότερες αποτρέψιμες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, με αυξανόμενη συχνότητα στους ενηλίκους και τα παιδιά. Οι αρχές την θεωρούν σαν ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα. Στο μεγαλύτερο μέρος του σύγχρονου κόσμου (ειδικά του δυτικού) , η παχυσαρκία αποτελεί στίγμα ,παρά τ’ ότι σε άλλες εποχές της ιστορίας θεωρούταν σύμβολο πλούτου και γονιμότητας, κάτι που εξακολουθεί να ισχύει σε ορισμένα μέρη του κόσμου σήμερα.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου 7 στους 10 Έλληνες και 5 στις 10 Ελληνίδες έχουν βάρος πάνω από το φυσιολογικό. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και για τα παιδιά στη χώρα μας, καθώς εξακολουθούν να βρίσκονται στις πρώτες θέσεις των πιο παχύσαρκων παιδιών στην Ευρώπη, με το 20% των αγοριών και το 16% των κοριτσιών να είναι παχύσαρκα.
Σημαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη στις μικρές ηλικίες, καθώς το 70% των υπέρβαρων παιδιών και εφήβων θα γίνουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ενήλικες, με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται στο 80% αν ένας εκ των δύο γονέων είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος» .

Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της EE σε συχνότητα παχυσαρκίας ενηλίκων και δεύτερη, μετά την Ιταλία, σε συχνότητα παιδικής παχυσαρκίας

Περισσότεροι από 100 εκατομμύρια Αμερικανοί (65% του ενήλικου πληθυσμού) είναι υπέρβαροι. [1] Η παχυσαρκία είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου που μπορεί να αποφευχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το κάπνισμα. Ετησίως, οι ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία αντιπροσωπεύουν 400.000 πρόωρους θανάτους.

Οι κυριότερες επιπλοκές της παχυσαρκίας είναι ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 με ποσοστό 61%, ο καρκίνος ενδομήτριου 34%, η χολολιθίαση 30%, η οστεοαρθρίτιδα 24%, η αρτηριακή υπέρταση 17%, η στεφανιαία νόσος 17%, ο καρκίνος μαστού 11% και ο καρκίνος παχέος εντέρου, 11%.

Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) περιγράφει το σχετικό βάρος για το ύψος και συσχετίζεται σημαντικά με το συνολικό σωματικό λίπος ενός ατόμου. [2] Ο ΔΜΣ βασίζεται στο ύψος και το βάρος και ισχύει για τους ενήλικες και των δύο φύλων. Ο ΔΜΣ υπολογίζεται με έναν από τους δύο τρόπους, ως εξής [1, 3]:

  • ΔΜΣ = βάρος (kg) / (ύψος [m]) 2
  • ΔΜΣ = βάρος (lb) / (ύψος [ίντσες]) 2 × 703

Η παχυσαρκία μπορεί να αντιμετωπιστεί ιατρικά και χειρουργικά. Η ιατρική περίθαλψη για την παχυσαρκία είναι δύσκολη, επειδή η απώλεια βάρους είναι μικρή και οι ασθενείς τείνουν να ανακτούν το μεγαλύτερο μέρος του βάρους. Οι λειτουργίες που αποσκοπούν στη σημαντική και μακροχρόνια απώλεια βάρους σε ασθενείς που πάσχουν από σοβαρά παχύσαρκα αναφέρονται ως χειρουργική επέμβαση (ένας όρος που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις baros [weight] και iatreia [ιατρική περίθαλψη].

Η σοβαρή παχυσαρκία κρύβει κινδύνους για την υγεία καθώς παρουσιάζει επιπλοκές. Στους άντρες εμφανίζεται με συσσώρευση λίπους γύρω από την κοιλιά, ενώ στις γυναίκες με συσσώρευση λίπους στους μηρούς και τους γλουτούς η οποία προκαλεί κυρίως αγγειακά προβλήματα από τα κάτω άκρα, (όπως φλεβική ανεπάρκεια κάτω άκρων, κιρσούς).

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το ΑΠΘ και αφορούσε τη διερεύνηση διαταραγμένων στάσεων και συμπεριφορών στην πρόσληψη τροφής μαθητών και μαθητριών λυκείων ηλικίας 17 ετών, έδειξε ότι 2 στα 3 κορίτσια και 1 στα 3 αγόρια θα ήθελαν να χάσουν βάρος, ακόμη κι όταν θεωρούν το βάρος τους κανονικό.

Αναλυτικά:

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ: ΠΟΤΕ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΔΕΙΞΗ ΓΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ;

Η ένδειξη για χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας τίθεται όταν ο ΒΜΙ είναι ίσος ή μεγαλύτερος του 35 (= ή > 35) κι εφόσον συνοδεύεται από δύο νοσήματα που έχουν σχέση με την αύξηση του βάρους, π.χ. Αρτηριακή Υπέρταση, Υπερχολιστεριναιμία, κλπ., ή όταν ο ΒΜΙ είναι ίσος ή μεγαλύτερος του 40 (= ή >40) χωρίς να συνοδεύεται από νόσημα, εφ’ όσον μόνος του ο δείκτης είναι ήδη παθολογικός.

Επιπλέον, συνιστάται όταν συνυπάρχουν μεταβολικά νοσήματα, όπως για παράδειγμα ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπέρταση.

Άρα:

  • BMI ≥ 40 ή ≥ 35 kg/m2 + σχετιζόμενες συννοσηρότητες
  • ΣΔΙΙ με BMI ≥ 40 kg/m2 ανεξαρτήτως του γλυκαιμικού ελέγχου
  • ΣΔΙΙ με BMI ≥ 35-39.9 kg/m2 με πτωχό γλυκαιμικό έλεγχο παρά τα βέλτιστα συντηρητικά μέτρα

Επιπλέον, συνιστάται όταν συνυπάρχουν μεταβολικά νοσήματα, όπως για παράδειγμα ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπέρταση.